Zemin Betonlarında Temel Kavramlar

Birçok endüstriyel ve ticari yapılarda zemin betonu kullanılır. Konut yapıları da beton zeminlere sahiptir. Zeminler, çatı dışında kullanıcının en çok yakındığı yapı elemanıdır. Bundan dolayı zemin betonları belli bir esasa göre tasarlanmalıdır.
 
Zemin betonları ile ilgili olarak ulusal veya uluslararası düzeyde önemli bilgi birikimine karşın uygulamada sorunlarla sıkça karşılaşılır. Bunun nedeni, zemin betonlarının uygulanmasındaki aksaklıklardır. Zemin betonları ile ilgili temel ilkeleri aşağıdaki gibi özetlemek olasıdır.
 
Zeminin iki işlevi vardır:

• Yapının bir bileşenidir,
• Yapıyı kullananın ekipmanının bir parçasıdır.

Zemin betonu kullanıcının gereksinimlerine ve beklentilerine yanıt verebilecek biçimde tasarlanmalıdır. Zemin betonu tasarımcısı sadece dar bir anlamda dayanıma göre değil, aynı zamanda zeminin diğer önemli özeliklerini de göz önüne almalıdır.

İyi bir tasarımcı aşağıdaki beş faktörü aynı önemde gözönüne alır:
 
Zeminin kullanımı,

1. Dayanımı,
2. Betonun özelikleri,
3. Çatlaklar ve derzler,
4. Zemin yüzeyinin özelikleri.

 
Performans kriterleri standard gereksinimlerden daha önemlidir.

Tek tabakalı zemin iki tabakalı zeminden daha iyidir.

Beton yollardan çıkarılacak dersler zemin betonu yapımına uygulanabilir.

Hasar oluşmadan önce onarım için nelerin yapılacağı belirlenmelidir.
 
 Zemin Betonlarının İki İşlevi

Yapının diğer elemanlarından farklı olarak zemin betonların iki önemli işlevi vardır:
 

1. Zemin betonunun yapı taşıyıcı sisteminin bir parçası olduğu gerçeğidir.  Zemin, bir yapı mühendisi tarafından tasarlanır ve zeminin diğer yapı elemanlarıyla birlikte taşıyıcı sisteme katkı sağladığı düşünülür.  Zemin betonu yapı serviste olduğu süre içinde taşıyıcı özeliğini sürdürür.
2. Zemin kullanıcı araçlarının bir parçasıdır.  Zemin betonu üzerinde kullanıcı araçları yer alır, üzerinde belli bir trafik vardır.  Günümüzde ise, robot taşıtlara klavuzluk eden kabloların gömülü olduğu üretim sisteminin bir parçasıdır.

 
Bu iki işlev zemin betonlarının diğer yapı elemanlarından farklı olmasını sağlar.  Bir çatı her yapıda aynı işlevi görür,  fakat, zemin farklı amaçlar için kullanılabilir.

Kullanıcı Gereksinimine Uygun Yaklaşım

Kullanıcının gereksinimi giderek daha büyük önem kazanmaktadır. Zemin betonundaki yüzey bozuklukları, aşınma ve çatlama taşıyıcı sistemi etkilememesine karşın, kullanıcının yapıyı istediği biçimde kullanmamasınayol açabilir. Eğer bu bir depo ise forkliftler çalışmaz duruma gelebilir ve depo onarım sürecine sokulabilir. Özellikle zemin betonlarında çatlaklar oluşmuşsa sürekli tamir ihtiyacı doğar. Bu bakımdan zemin tasarlanırken kullanıcının gereksinimlerini karşılayacak biçimde tasarım yapılmalıdır. Bazen kullanıcı düşük maliyetli bir zemin betonu isteyebilir, bu da çoğu kez yüksek bakım ve onarım fiyatıyla sonuçlanır .

Dayanıma Göre Tasarımın Ötesi

Zemin betonlarının tasarımında kullanıcının gereksinimine göre yaklaşım, dayanıma göre tasarımın ötesindedir. Çoğu ticari ve endüstriyel zeminler yapı mühendisleri tarafından tasarlanır. Bu mühendisler doğal olarak öncelikle zeminin dayanımına göre tasarım yaparlar. Böyle bir tasarımda yanlışlık yoktur. Ancak, zeminden beklenen diğer özelikleri de kazandırmak gerekir. Örnek olarak derzler, aşınma ve zeminin düzgünlüğüne gereken önem verilmeyebilir. Bu bakımdan dayanıma göre tasarımın ötesinde zeminden beklenen diğer özeliklere göre tasarım gereklidir [ 1].

Dengeli Yaklaşım

Sadece dayanıma dayalı tasarım yerine, zeminin diğer özeliklerinin de gözönüne alan bir yaklaşıma göre tasarım yapılmalı ve kullanıcı gereksinimleri gözardı edilmemelidir. Zemin betonlarının tasarımında aşağıdaki 5 husus dengeli biçimde gözönünde bulundurulmalıdır. [1-3]
 

1. Zemin betonlarının kullanımı,
2. Dayanımı,
3. Kullanılan betonların özelikleri,
4. Zemin betonlarında çatlak kontrolü, derzler ve ilgili konular,
5. Zemin betonunun yüzey özelikleri:
   • Yüzeyin Düzeltilmesi,
   • Yüzey Düzgünlüğü,
   • Aşınma Dayanımı,
   • Kimyasal Etkiye Karşı Dayanım.

Zemin Betonu Performans Kriterleri

Zemin betonunun beklenen performans koşullarını belirleyerek tasarım aşamaları, malzeme türleri ve gerekli işçilik belirlenir. Đhaleden once tüm taraflar (yapı sahipleri, kullanıcılar, tasarımcılar, müteahit ve taşeronlar) bu şartları ve kriterleri bilmeli ve bunlar hakkında anlaşmış olmalıdır [2].

Zemine oturan iyi bir beton birçok etkene bağlıdır. Bunlar;

• İyi bir planlama,
• Dikkatli tasarım ve detaylandırma,
• Doğru malzeme seçimi,
• Eksiksiz şartname,
• Uygun denetim,
• İyi işçilik